## ناترازی برق؛ بلای جان تولید و صنعت در ایران
ایران در سال‌های اخیر با ناترازی‌های متعدد در حوزه‌های مختلفی مانند اقتصادی، سیاسی و حتی آب و برق مواجه بوده است. این ناترازی‌ها به دلیل کم کاری‌ها و سوءمدیریت‌های گسترده در دولت‌های گذشته شکل گرفته‌اند و زندگی مردم، به ویژه در مناطق دور افتاده کشور، را تحت تاثیر قرار داده‌اند.
یکی از مهم‌ترین ناترازی‌های موجود، ناترازی در صنعت برق است که به طور مستقیم تولید و صنعت کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در تابستان گذشته به دلیل گرما، شاهد قطعی برق گسترده در بسیاری از واحدهای صنعتی بودیم. فعالان بخش تولید، این قطعی‌های مکرر را عامل کاهش تولید و آسیب به صنعت می‌دانند.
وزارت نیرو در دولت سیزدهم موظف به جبران خسارت ناشی از قطعی برق به واحدهای تولیدی شده است، اما تاکنون این تعهد محقق نشده است. بلاتکلیفی در جبران خسارت قطعی برق بنگاه‌ها، به رکود تولید و تعطیلی واحدهای تولیدی منجر می‌شود.
ماده 25 قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، پرداخت خسارت ناشی از قطعی برق، آب و گاز به صاحبان بنگاه‌ها را الزامی می‌داند. با این حال، عدم تخصیص اعتبار از سوی سازمان برنامه و بودجه، اجرای این قانون را با مشکل مواجه کرده است.
قطعی خدمات حیاتی مانند برق، گاز و آب به بنگاه‌های بخش خصوصی، چالشی جدی برای تولیدکنندگان در سال‌های اخیر بوده است. این مشکل نه تنها به کاهش چشمگیر ظرفیت تولیدی بنگاه‌ها منجر شده، بلکه خسارت‌های جبران ناپذیری به آنها تحمیل کرده است.
بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل قطعی‌ها، با کمتر از نیمی از ظرفیت خود فعالیت می‌کنند یا مجبور به تعطیلی شده‌اند. عدم اجرای قوانین و مقررات مرتبط، اصلی‌ترین دلیل این مشکل است.
در سال گذشته، به طور میانگین بنگاه‌های تولیدی تنها 15 روز در ماه فعالیت کردند، در حالی که در روزهای تعطیلی نیز ملزم به پرداخت حقوق و بیمه کارگران خود بودند.
**رفع ناترازی برق، اولویت اصلی دولت چهاردهم**
یوسف نجفی، استاد دانشگاه و مشاور عالی اتاق ایران، رفع ناترازی در حوزه برق را یکی از اولویت‌های اصلی دولت چهاردهم می‌داند و توجه به بخش تولید و توزیع را چاره اصلی در حل این مسئله معرفی می‌کند.
او معتقد است که نظام تصمیم‌گیری در کشور به دلیل ساختار سلسله مراتبی و بسته اداری، دچار انباشت ترک فعل‌ها شده است و مدیران ناکارآمد، بجای پاسخگو بودن، به دلیل روابط سیاسی به مقامات بالاتر ارتقا پیدا می‌کنند.
وی با اشاره به محافظه‌کاری و کندی حرکت حوزه صنعت برق به ویژه در بخش تولید و توزیع، اظهار می‌کند که در چند سال اخیر با وجود ناترازی و کمبود برق، فقط سمت مصرف مدیریت شده است و برنامه‌ای برای مدیریت سمت عرضه وجود نداشته یا بسیار کند پیش رفته است.
طبق گزارش کمیسیون انرژی اتاق ایران، در حال حاضر در ایام گرم سال، ناترازی برق به 20 هزار مگاوات می‌رسد و پیش بینی می‌شود این عدد در سال آینده به 24 هزار مگاوات برسد.
برای تامین این مقدار برق، بیش از 25 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به همراه 5 سال زمان نیاز است. به نظر می‌رسد دولت چهاردهم میراث‌دار بحران برق خواهد بود.
**سیاست‌های نادرست، انگیزه ورود به فعالیت‌های مولد را از بین برده است**
سیاست‌های اتخاذ شده در صنعت برق طی دو دهه گذشته، به امنیت سرمایه‌گذاری و اعتماد بخش خصوصی آسیب زده و انگیزه ورود به فعالیت‌های مولد را از بین برده است.
بر اساس گزارش کمیسیون صنعت اتاق ایران، شدت تکانه وارده بر اقتصاد ناشی از قطعی برق بخش صنعت 3697 برابر بیشتر از شدت تکانه وارده بر اقتصاد ناشی از قطعی برق فعالیت‌های اداری و خدمات پشتیبانی است.
بی‌توجهی به حوزه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، کمبودها و ناترازی‌های مختلف اقتصادی را به دنبال داشته است. ادامه این رویکردها و نگاه‌های گذشته، رسیدن به رشد اقتصادی 8 درصدی را به یک سرابی بیش تبدیل خواهد کرد.
**پیش بینی ناترازی 25 هزار مگاواتی در سال آینده**
رئیس پژوهشگاه نیرو با بیان اینکه در حال حاضر در حوزه‌های مختلف انرژی با چالش‌های شدیدی مواجه هستیم، اظهار می‌کند که سال گذشته معادل 96 میلیارد دلار فرصت انرژی کشور را از دست دادیم و نیاز به سرمایه‌گذاری جدی در این زمینه وجود دارد.
وی با بیان اینکه در حوزه برق، گاز و فراورده با چالش‌های سختی روبرو هستیم که اصلاح آنها بسیار دشوار است، می‌گوید: در واقع فرصت‌های بزرگ کشور را به تهدید تبدیل کرده‌ایم.
رئیس پژوهشگاه نیرو با تاکید بر ضرورت توجه به سرمایه گذاری در برنامه و بودجه و شورای عالی انرژی، می‌گوید: در بخش‌های مختلف انرژی با ناترازی جدی مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه تابستان با چالش برق و به زودی با مشکل تامین گاز مواجه خواهیم شد، اظهار می‌کند: ما دائما در حوزه یوتیلیتی سرمایه‌گذاری می‌کنیم، بدون اینکه به توسعه کشور توجه کنیم و امروز تبعات این عدم توجه را تجربه می‌کنیم.
رئیس پژوهشگاه نیرو با بیان اینکه ناترازی برق امسال به 19 هزار مگاوات رسید و پیش بینی می‌شود سال آینده به 25 هزار مگاوات برسد، می‌گوید: نتوانستیم از عهده متناسب‌سازی تولید و مصرف برآییم و یکی از کارها در این زمینه مدیریت مصرف است که باید جدی گرفته شود.
وی با تاکید بر اینکه باید منابع انرژی کشور در بین فعالان بخش خصوصی به حرکت در آید، می‌گوید: جهان اکنون به سمت گذر از دوران انرژی حرکت کرده، ما هم باید با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و برقی سازی در این زمینه گام برداریم.
رئیس پژوهشگاه نیرو با بیان اینکه به دنبال حمایت از فعالان حوزه انرژی کشور هستیم و به همین منظور پارک علم و فناوری نیرو راه اندازی شده است، می‌گوید: تلاش می‌شود همه شرکت‌های دانش بنیان در پارک مورد حمایت قرار گیرند و صندوق نیرو نیز به زودی با اختصاص منابع تقویت شده و در خدمت شرکت‌ها خواهد بود.
وی با بیان اینکه وظیفه بازارسازی برای شرکت‌ها را داریم و حوزه مدیریت مصرف مورد توجه جدی قرار گرفته است، تصریح می‌کند: در شرایط فعلی راه اندازی سازمان حکمرانی انرژی در کشور اهمیت ویژه‌ای دارد. تولید کننده برق و گاز نمی‌توانند سیاست‌گذار باشند و نیاز به سازمان مجزا است.
باید تغییر در ساختار انرژی کشور رقم بخورد و لازم است ریل‌گذاری درستی انجام و بخش خصوصی وارد عمل شود.
