## محمدجواد ظریف: در دولت چهاردهم به دنبال حل مشکلات هستم
محمدجواد ظریف در نشستی آنلاین که در شبکه اجتماعی کلاب هاوس برگزار شد، با اشاره به حضورش در دولت چهاردهم گفت: علاقه زیادی برای ورود به دولت نداشتم و فکر می‌کردم وظیفه ام را در دوران انتخابات انجام دادم. اما سرمایه اجتماعی دولت به گونه‌ای بود که دوستان داخل و بیرون دولت اصرار داشتند به شکلی در خدمت باشم.
وی افزود: معاونت راهبردی گذشته‌ای دارد به عنوان مرکز بررسی‌های استراتژیک که در حد مشاوره به رئیس‌جمهوری فعالیت می کند. این مرکز در دولت‌های مختلف فراز و فرودهای زیادی داشته و در دولت قبلی تقریبا به سمت تعطیلی رفت. هرچند در ۶ ماه آخر دکتر زمانیان اقدامات خوبی انجام دادند.
**وظایف جدیدی به مرکز تحقیقات استراتژیک سپرده شده است**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری یادآور شد: در دوره جدید، رئیس‌جمهوری وظایفی به ما دادند که به وظایف مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری اضافه کردیم. ما در یک کلمه باید حلقه وصل جامعه مدنی و نخبگان با دولت باشیم. با این فرض که ما راه حل‌ها را نداریم و مسائل را هم خوب نمی دانیم.
**به دنبال منفعت نیستیم، فقط می خواهیم مشکلات حل شوند**
ظریف با بیان اینکه ما مسائل را درست درک نکردیم و تلاش درستی برای حل آن ها صورت نگرفته است، اظهار کرد: در معاونت راهبردی هیچ منفعت صنفی نداریم که کشور به چه سمتی برود، فقط می خواهیم مشکلات کشور حل شود. بعضی از مسائل در حوزه سیاست خارجی است. توازن فراگیر یکی نکاتی است که دکتر پزشکیان در دوران انتخابات مطرح کرد؛ اینکه چطور می توانیم با همه رابطه داشته باشیم، اما بر یک بلوک خاص متوقف نباشیم و بتوانیم از تمام شرکا بهترین بهره برداری را داشته باشیم.
**خودمان را درگیر موضوعات روزمره سیاست خارجی نمی کنیم**
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری با اشاره به موضوع روابط با کشورهای همسایه، گفت: این موضوع از همه دستگاه ها فراتر است. ما خودمان را درگیر موضوعات روزمره سیاست خارجی نمی کنیم. نظراتم را ارائه می کنم، ولی وظیفه اصلی ما این نیست. ما پروژه‌ای داریم به نام “ایران آینده” که بررسی می کنیم ایران در آینده با چه مشکلات و فرصت هایی مواجه خواهد شد.
**دنبال راه توقف سیکل استفاده از مدیران قدیمی هستیم**
ظریف با تاکید بر اینکه دنبال این هستیم چگونه می توان سیکل استفاده از مدیران قدیمی را متوقف کرد، یادآور شد: رهبری فرمودند اگر این دولت بتواند در پایان چهار سال، صد مدیر جوان تحویل کشور بدهد خوب است. شیوه های رسیدن به این هدف را بررسی می کنیم.
**امروز بیش از هر زمان دیگری حضور زنان در دولت دیده می شود**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری یادآور شد: امروز بیش از هر زمان دیگری حضور زنان در دولت دیده می شود. در سطح معاونان وزرا نیز به مراتب حضور جوانان بیشتر است. در معاونت راهبردی بیشترین حضور جوانان و زنان را داریم.
**در جامعه متکثر ما، یک طرف نمی تواند نظرش را تحمیل کند**
وی با تاکید بر اینکه ما جامعه ای متکثر داریم و یک طرف نمی تواند نظرش را تحمیل کند، تصریح کرد: ما با نشنیدن، سیاست هایی را دنبال کردیم که به نتیجه نرسیده است؛ مثل حجاب و فیلترینگ. البته دو طرف همین طور بودند، فقط هم حاکمیت نبوده است. برمبنای آرزومندی عمل کردیم و ندیدیم چطور می شود به بهترین وجه کنار هم زندگی کنیم.
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری، گفت: درست است که حاکمیت قدرت بیشتری دارد، ولی این عدم تحمل را می شود در برخی اقشار مشاهده کرد. امیدوارم با تمرین تحمل از همه طرف ها و تمرین شنیدن و تمرین گوش کردن، بتوانیم به یک نتیجه معقول تری برسیم. ما که مبانی قرآنی را قبول داریم و به شنیدن اعتقاد داریم. شنیدن و تفکر بسیار مهم است.
**مفهوم وفاق را تداوم گفت وگوی تمدن ها می دانم**
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری با اشاره به مفهوم وفاق، اظهار کرد: شخصا “وفاق” را به معنی گفت وگو و آن را ادامه گفت وگوی تمدن های آقای خاتمی می دانم. در گفت وگوی تمدن ها، کلیدواژه گفت وگو است، نه تمدن. در گفت وگو قرار است بشنویم، باید آمادگی داشته باشید قانع بشوید، نه اینکه از باورهایتان دست بکشید، اینکه بفهمید چرا ۵۰ درصد مردم در انتخابات شرکت نکردند، نیاز به شنیدن دارد.
**باید نظرات مردم را بشنویم**
وی تصریح کرد: باید مردم را بشنویم، نه آنانی که همیشه با آن ها حشر و نشر داریم. شاید به نتایج متفاوتی برسیم.
ظریف با اشاره به طرح برخی دیدگاه ها از سوی چند نماینده مجلس در زمینه خروج وی از دولت، گفت: بعید می دانم آنچه چند نفر در مجلس در مورد بنده یا مسائل دیگر می گویند نظر کل اصولگراها در کشور باشد.
**اینکه فکر کنیم آمریکا به ما علاقه دارد تصور کاملا اشتباهی است**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه آمریکا با ما خوب نیست، این موضوع اصلا نیازی به بحث ندارد، تصریح کرد: اینکه فکر کنیم آمریکا به ما علاقه دارد تصور کاملا اشتباهی است. اصولا جامعه جهانی جای اینگونه تعاملات نیست. بسیاری از کنشگران جهانی علاقه ای به ما ندارند. در دهه ۷۰ میلادی که انقلاب اسلامی آمد، اولین حکومتی بود که نظام دوقطبی را به چالش کشید.
وی افزود: همان طور که توانستیم با روسیه و چین روابط معقولی داشته باشیم، باید موازنه فراگیر داشته باشیم تا احساس نکنند می توانند هر بیانیه ای علیه ما امضا کنند. اروپا هم همین طور است. آنان اقدامات بسیار خصمانه ای علیه ایران انجام دادند، مثل بیانیه اخیر و حمایت از رژیم صهیونیستی. اروپا، آمریکا و کانادا و بقیه با حمایت از اسرائیل ادعاهای حقوق بشری خودشان را به خاک سپردند.
**نباید بهانه به دست کسی بدهیم**
ظریف با بیان اینکه ما باید منافع خودمان را بدست بیاوریم، نه اینکه کسی آن ها را به ما بدهد، اظهار کرد: نباید بهانه به دست کسی بدهیم. در دوران ترامپ دیدیم که می خواست موضوع ایران را دوباره امنیتی کند، اما در شورای امنیت شکست خورد. بیش از ۴۰۰ روز تلاش کردند قطعنامه تحریم تسلیحاتی ایران را تمدید کنند ولی نتوانستند.
**دنیا جای دوستی نیست، جای منافع است**
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری با تاکید بر اینکه کسی نمی خواهد سراغ آمریکا برود، ادامه داد: دنیا که جای دوستی نیست، جای منافع است. ما در گذشته نشان دادیم می توانیم منافع خودمان را بدست بیاوریم.
**وفاق در درون حاکمیت هم بد نیست**
وی همچنین با بیان اینکه وفاق اصلی باید بین حاکمیت و مردم باشد، یادآور شد: البته وفاق در درون حاکمیت هم بد نیست. ما در معاونت راهبردی فکر می کنیم دولت دکتر پزشکیان سه مولفه اصلی دارد، وفاق، عدالت و توسعه گرایی.
**دولت چهاردهم توسعه گراست**
ظریف با بیان اینکه دولت چهاردهم توسعه گراست، اظهار کرد: توسعه گرایی مفهوم عملیاتی و آکادمیک مشخصی دارد. عدالت هم بخش بسیار مهمی است که در صحبت های آقای پزشکیان بوده و از مبانی انقلاب اسلامی است و وفاق هم هست. ما در معاونت راهبردی در مورد این مولفه ها گفت وگو می کنیم.
**از تصمیمات دولت حمایت می کنم**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری ادامه داد: من در روند تصمیم گیری ها، به طور مثال انتخاب استانداران، حضور ندارم، بنابراین نمی توانم توضیحی دهم، اما به عنوان عضوی از دولت از تصمیمات حمایت می کنم.
**ایران باید از وضعیت استثنایی بودن خارج شود**
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری با بیان اینکه ایران باید از وضعیت استثنایی بودن خارج شود، گفت: باید تحریم ها برداشته شود، اف تی اف حل شود و البته بدون این ها هم می شود. ما امروز به عنوان یک قدرت منطقه ای سرپا هستیم، ولی با حل مسائل، کارمان را تسهیل می کنیم، باید زنجیره ها را از پای مردم باز کنیم. وقتی زنجیره ها از پای مردم باز شود خواهید دید چه شکوفایی اقتصادی در پی خواهد آورد.
**سیاست همسایگی باید مبتنی بر فراگیری باشد نه حذف**
وی با بیان اینکه سیاست همسایگی باید مبتنی بر فراگیری باشد نه حذف، اظهار کرد: امروز که این اعتماد به نفس را داریم که می توانیم امنیت خودمان را بدون خرید از دیگران تامین کنیم باید سراغ منطقه قوی برویم.
وزیر اسبق امور خارجه با اشاره به سفر اخیر رئیس‌جمهوری به روسیه، یادآور شد: آقای پزشکیان در اجلاس بریکس و بریکس پلاس شرکت کرد. بریکس یک امکان است، اتحادیه اقتصادی اوراسیا هست، اکو هست. این همکاری ها می تواند تبدیل به واقعیت شود.
**بدترین ضربه به اقتصاد ایران تزریق ناامیدی است**
ظریف تأکید کرد: بدترین ضربه به اقتصاد ایران تزریق ناامیدی است؛ کاری که برخی دستگاه های حاکمیتی می کنند، مخصوصا وقتی دولتی بر سر کار آمده که با نظرات آن ها هماهنگ نیست.
**امیدوارم ایران در پنج سال آینده شرایط بسیار بهتری داشته باشد**
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه با تغییر پارادایم که زمینه های آن را می بینیم، امیدوارم ایران در پنج سال آینده شرایط بسیار بهتری داشته باشد، گفت: آنچه باعث شد در دو سال اول بعد از برجام اقتصاد وضعیت بهتری پیدا کند، امید به آینده بود. در دنیا با این نگاه با ایران برخورد شد و آن شرایط پیش آمد.
ظریف همچنین اظهار کرد: زیاد شنیدیم که مسائل اقتصادی کشور بدون حل مسائل سیاست خارجی قابل حل نیست. من در خصوص این گزاره نمی توانم از نظر اقتصادی اظهارنظر کنم، ولی از نظر کسی که در سیاست خارجی تجربه دارد می توانم بگویم ما موضوعاتی مثل سرمایه گذاری، تحریم ها، هزینه نقل و انتقالات پولی، هزینه هایی که به دلیل اف تی اف بر ما تحمیل می شود و ضمانت نامه هایی که با مشکل روبه رو می شوند و بالای ۲۵ تا ۳۰ درصد هزینه ها را افزایش می دهند را پیش راه خود داریم.
**نه تنها جذب سرمایه نداریم که فرار سرمایه داریم**
وی افزود: سرمایه گذاری خارجی در حوزه نفت و گاز ما حیاتی است تا بتوانیم تولید را بالا ببریم. ما دارای سرمایه انسانی بالایی هستیم و ایرانی ها بسیار ثروتمند هستند، اما متاسفانه شرایط کشور به گونه ای است که نه تنها جذب سرمایه نداریم، بلکه فرار سرمایه هم داریم.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری ادامه داد: بخشی از این ها به مشکلات حاکمیتی و قوانین خلق الساعه برمی گردد. از دولت گذشته حرکتی در بخش ستاد تحول دولت آغاز شد برای کم کردن دخالت دولت در اقتصاد، ما هم با آن همکاری می کنیم.
ظریف در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: من هرگز مردم را متهم نکردم، گروه های افراطی بودند که فکر می کردند می توانند حکومت را سرنگون کنند. مردم به تندروها واکنش نشان دادند، به هر دو طرف واکنش نشان دادند. من گفتم در هر دو طرف فرار از گفت وگو وجود داشت.
**پزشکیان درباره مسائل مختلف قضایی و اجتماعی تلاش های زیادی کرده است**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری با اشاره به اقدامات دولت چهاردهم در زمینه های مختلف، اظهار کرد: در خصوص مسائل مختلف قضایی و اجتماعی، دکتر پزشکیان تلاش های فراوانی کرده است. ما در معاونت راهبردی گلایه های مردم را به ایشان می رسانیم، ایشان هم روش های مختلفی برای شنیدن گلایه ها دارند. شما دیدید از برخی احکام جلوگیری شده است، مثلا در مورد دانشجویان و استادان دانشگاه اقدامات خوبی شکل گرفته است.
**زود از اصلاحات ناامید نشویم**
وی ادامه داد: حرکت آقای دکتر پزشکیان یک حرکت اصلاحی است. در انتخابات ما انقلاب نشد، یک حرکت اصلاحگرانه شکل گرفته و باید توجه کنیم این حرکت اصلاح گرانه طول می کشد. زود از اصلاحات ناامید نشویم. در سال های ۸۳ و ۸۴ عبور از خاتمی مطرح شد و حالا حسرت پیشرفت های اقتصادی آن دوران را می خوریم.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری افزود: باید بپذیریم ما در جامعه متکثری هستیم. آقای دکتر پزشکیان با ۳۰ درصد رای مردم آمدند، ۲۰ درصد به رقیب ایشان رای دادند، ۵۰ درصد هم رای ندادند. ولی امروز ایشان خودشان را رئیس جمهور همه مردم می دانند.
ظریف در پاسخ به پرسشی درباره نگرانی های امنیتی و منطقه ای، گفت: خاطرات اسدالله علم را بخوانید، شاه هم همین نگرانی ها را داشت، اما مسیر متفاوتی را انتخاب کرد، مسیر وابستگی. ما الان توان دفاع از خودمان را داریم. آمریکا در برجام نشان داد به تعهداتش پایبند نیست و همه می دانند این نقض عهد به عهده آن هاست.
**درباره لایحه حجاب امیدواریم به راهکار مورد توافق جامعه برسیم**
وی با بیان اینکه ما کشور متکثری داریم و هیچکس نباید دیدگاهش را تحمیل کند، تصریح کرد: در مورد لایحه حجاب باید گفت که این لایحه پیش از ما تصویب و تایید شده بود، اما آقای پزشکیان برای کنترل شرایط تلاش فراوانی کرد و امیدواریم یک راهکار معقول و مورد توافق جامعه را داشته باشیم.
**پزشکیان پیگیر وضعیت اینترنت و خبرنگاران است**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری ادامه داد: درباره اینترنت و خبرنگاران هم همین طور، به شما اطمینان و شهادت می دهم که آقای دکتر پزشکیان این مسائل را دنبال می کنند و حساس هستند. آنانی که از آمدن دکتر پزشکیان راضی نیستند سعی می کنند بذر ناامیدی بکارند. هنوز صد روز از دولت جدید نگذشته و توقعات باید تدریجی و اصلاحی باشد. باید با شنیدن حرف منتقدان و مخالفان به راهکار برسیم.
ظریف در پاسخ به پرسشی درباره احتمال انتقال پایتخت از تهران، گفت: هر زمان رئیس‌جمهوری صلاح بداند موضوع انتقال پایتخت را به صورت علمی بررسی خواهیم کرد. الان نه چنین وظیفه ای به ما محول شده، نه سیاست نامه ای قبلا تدوین شده است. رئیس‌جمهوری بر تمرکززدایی تاکید دارد و اینکه استان ها بتوانند برای خودشان برنامه ریزی کنند. ما هم در معاونت راهبردی یک معاونت اجتماعی و استانی داریم.
**امروز با یکی از بدترین تهدیدها روبه رو هستیم**
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه ایران امروز با یکی از بدترین تهدیدها مواجه است، تصریح کرد: این تهدید ناشی از ضعف ما نیست، علتش عبور از آستانه این است که توانستیم از خودمان دفاع کنیم. باید توجه داشته باشیم در شرایط کنونی اسرائیل هم با تهدیدات اساسی مواجه است و علت اینکه مثل یک کنشگر دیوانه عمل می کند و همه خط قرمزها را فراموش کرده و به دیوانگی افتاده این است که با تهدید وجودی مواجه شده است.
ظریف ادامه داد: اسرائیل از ابتدای بحران غزه به دنبال این بوده که جنگ را گسترش دهد. اشتباه هم می کند. رژیم اسرائیل با ایالات متحده پل هوایی دارند و سلاح ها را برای کشتار جمعی دریافت می کند، اما هنوز نتوانسته مردم غزه را شکست دهد.
**کاری کنیم ایران تحریم پذیر نباشد**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری همچنین گفت: باید کاری کنیم ایران تحریم پذیر نباشد. زمینه برای ایجاد شرایط جدید فراهم است. با این تغییر پارادایم و خودباوری که مدیون رهبری مقام معظم رهبری و نیروهای مسلح ماست باید از فضای سیاسی و امنیتی وارد فضای اقتصادی و فرهنگی شویم. با توجه به امکانات ایران می توانیم هاب کریدورها و هاب انرژی در منطقه شویم. می توانیم ایران را به کشوری تبدیل کنیم که از لحاظ اقتصادی قابل تحریم و قابل حذف از بازارهای دنیا نباشد.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری افزود: تحقیری که در دویست سال گذشته ایران با آن گرفتار بوده حس فقدان اطمینان در مردم ایجاد کرد، اما پس از انقلاب و در این ۴۵ سال ایران به یک بلوغ و خودباوری امنیتی رسیده است. ایران تنها کشوری بود که به یک پایگاه آمریکایی موشک شلیک کرد یا توانست گنبد آهنین اسرائیل را بشکند.
وی با تاکید بر اینکه اجرای قانون اساسی این توان را دارد که اصل جمهوریت و اسلامیت نظام را حفظ و شرایط مناسب تری را فراهم کند، تصریح کرد: جامعه ایران جامعه متکثری است و گروهی که شاید ما آن را اقلیت بدانیم، نظراتشان بسیار تاثیرگذار است و اگر حرکت آقای پزشکیان و بخشی از جامعه نبود ما با رئیس جمهوری مواجه بودیم که از اقلیت بود.
**به جای دنیای آرزوها در دنیای واقعیت ها زندگی کنیم**
ظریف در پاسخ به پرسشی درباره قانون اساسی و تغییر آن، گفت: به جای دنیای آرزوها باید در دنیای واقعیت ها زندگی کنیم. باید تمرکز را بر اجرای قانون اساسی بگذاریم. خیلی اطمینان نداشته باشید – نه شما و نه همفکران شما و نه همفکران طرف مقابل – که در تغییر قانون اساسی آن چیزی رخ دهد که مدنظر شماست.
**قصد ندارم استعفا کنم**
معاون راهبردی رئیس‌جمهوری در پاسخ به پرسشی درباره برخی اقدامات برای برکناری وی، یادآور شد: ۱۱ مرداد منصوب شدم و از دو روز بعد این حرف ها در مورد انتصاب بنده و قانون شروع شد. من ۱۶ مرداد در نامه به رئیس‌جمهوری اعلام انصراف کردم، اما ایشان دستور دادند ادامه دهم، با این حال چند روز بعد و با اتفاقاتی که افتاد رسما انصراف دادم.
وی افزود: آقای پزشکیان هم مشورت هایی با مقامات عالی نظام داشتند که خودشان باید توضیحاتش را بگویند. قبل از اولین دیدار دولت جدید با رهبر انقلاب، رئیس جمهور به بنده گفت مشورت های لازم را داشته و به بنده دستور داد به کارم برگردم و باقدرت ادامه دهم. من هم به مسائل دیگر توجه ندارم و الان از صبح زود تا ۱۰ شب کار می کنم.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری ادامه داد: من نگرانی ندارم و هر روزی که بگویند، به دانشگاه می روم که روز خوشحالی من است. هرچند در دانشگاه هم همین وظایف را انجام می دهم. البته قصد ندارم استعفا کنم چون به من دستور دادند بیا و اگر نیاز باشد من را کنار بگذارند و بگویند کنار می روم.
ظریف یادآور شد: ولی تا امروز برخوردی از آقای پزشکیان ندیدم که نشان از برکناری من باشد. رئیس‌جمهوری با بزرگواری مشغول پیگیری موضوع حضور من هستند، اما من خودم را درگیر این امور نمی کنم.
**ایرانیان خارج از کشور فرصت هستند نه تهدید**
وی همچنین وجود ایرانیان خارج از کشور را برای کشور فرصت دانست و گفت: ما نباید نگاه تهدیدمحور به آنان داشته باشیم. معتقدم ایرانی، تهدید نیست. برای رسیدن به هدف نگاه فرصت محور به آنان، اول باید مسئله روشن شود. ما به دو نفر از ایرانیان خارج از کشور پروژه دادیم که با استفاده از تجربیات خودشان و دیگران بتوانند مسئله ایرانیان خارج از کشور را خوب تعریف کنند.
رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست‌جمهوری ادامه داد: راهکارهای این مسئله فرابخشی و فراقوه ای است و محدود به قوۀ مجریه نیست. سالانه صدها هزار نفر ایرانی به ایران می آیند، ولی وقتی برای یک نفر مشکل پیش بیاید، همه آن یک نفر را می بینند و کل تصویر مخدوش می شود. بنابراین باید مشکل به طور کامل حل شود.
**پزشکیان به شدت در پی رفع فیلترینگ است**
ظریف همچنین درباره اقدامات رئیس‌جمهوری در زمینه فیلترینگ تاکید کرد: آقای پزشکیان به شدت در پی رفع فیلترینگ هستند. حال آنکه در گذشته برخی می خواستند مشکل را تشدید کنند. این را هم بدانید این گونه نیست که دکتر پزشکیان بتواند با یک دستور فیلترینگ را رفع کند. گاهی یک قاضی می تواند با یک دستور فیلترینگ را گسترش دهد.
