به گزارش سرمایه فردا، در حال حاضر بیشترین تهدیدات رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات نفتی ایران است. این مساله می تواند بازارهای مالی ایران و جهان را تحت تاثیر قرار دهد. چراکه در همین دو روز اخیر قیمت نفت ۵ درصد افزایش داشته است. هرچند بعید به نظر می رسد که رژیم اسرائیل دست به چنین اقدامی بزند و برابر با نابودی تمام زیرساخت ها و حتی موجویت آن خواهد بود. با این حال افزایش تنش و تاثیر قیمت نفت بر بورس و مسائل اقتصادی قابل چشم پوشی نیست.
جنگ‌های منطقه‌ای در خاورمیانه معمولاً منجر به نوسانات شدید در قیمت نفت می‌شود. افزایش تنش‌ها می‌تواند باعث اخلال در تردد نفتکش ها شود و افزایش قیمت‌ها به دلیل نگرانی از اختلال در عرضه است. چراکه در شش ماهه گذشته میزان تردد نفتکش ها به دلیل حمله انتقام جویانه حوثی ها افزاش داشته است. به همین دلیل قیمت نفت در محدوده ۷۰ تا ۸۰ دلار باقی مانده است. شاید اگر این اتفاقات نمی افتاد قیمت نفت تا محدوده ۵۰ دلار نیز کاهش می یافت. چراکه اقتصاد جهانی همچنان با رکود مواجه است و افزایش تورم منجر شده تقاضا برای کالاها نیز افت داشته باشد.
اگر جنگ منجر به کاهش تولید نفت در کشورهای تولیدکننده شود، قیمت‌ها احتمالاً افزایش می‌یابند. اما اگر تقاضا به دلیل رکود اقتصادی کاهش یابد، ممکن است قیمت‌ها تحت فشار قرار بگیرند. تحریم‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی کشورهای مختلف نیز می‌توانند تأثیر زیادی بر قیمت نفت بگذارند. هر دو عامل به نوعی شرکت های تولیدکننده نفت و مشتقات نفتی را تحت تاثیر قرار دهد. بازار سهام ایران نیز کاملا وابسته به بازار جهانی است. چراکه شرکت های بزرگ بورس ایران کامودیتی محور هستند. به همین دلیل تاثیر قیمت نفت بر بورس مشهود است.
تاثیر قیمت نفت بر بورس از طریق معاملات پالایشی ها
هرچند برخی رسانه های غربی اعلام کرده اند که در صورت افزایش قیمت نفت، کشورهای مصرف‌کننده ممکن است به دنبال منابع جایگزین یا انرژی‌های تجدیدپذیر بروند که می‌تواند بر قیمت نفت تأثیر بگذارد. این اتفاق تا حدودی بعد از جنگ روسیه و اوکراین رخ داده است و کشورهای اروپایی سبد انرژی خود را تغییر داده اند. اما به طور کلی این اتفاق نیفتاده است.
حسن مرادی کارشناس انرژی در گفتگو با بازار تاکید کرد: به طور قطع با ورود به فصل زمستان میزان تقاضا افزایش خواهد یافت و این مساله روی قیمت نفت در بازار جهانی تاثیر می گذارد. تحلیلگران معمولاً پس از وقوع تنش ها پیش‌بینی‌هایی در مورد قیمت نفت دارند که می‌تواند به نوسانات بازار کمک کند.
نوسانات قیمت نفت تأثیرات متفاوتی بر بازارها دارند
او افزود: نوسانات قیمت نفت تأثیرات متفاوتی بر بازارها دارند. برای نمونه عربستان سعودی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت، به شدت اقتصادش از نوسانات نفت تأثیر می پذیرد. ایران وابستگی بالای به درآمدهای نفتی دارد، آن را به شدت آسیب‌پذیر در برابر نوسانات قیمت نفت می‌کند. به هیمن دلیل اثرات تورمی ناشی از کاهش درآمدهای نفتی به بورس نیز سیگنال منفی می دهد. چراکه با کاهش درآمد نفت میزان وابستگی به مالیات بالا می رود.
در وهلله نخست تاثیر قیمت نفت بر بورس از طریق شرکت های پالایشی نمایان خواهد شد. چراکه با رشد قیمت نفت میزان کرک اسپرد این شرکت ها تغییر می کند. در صورتی که قیمت محصولات تولیدی آنها تغییر و رشد کند کرک اسپرد بهبود می یابد و سود می برد و معاملات مثبتی خواهند داشت.
میزان وابستگی کشورهای به درامدهای نفتی
در روسیه درآمدهای نفت و گاز سهم زیادی در بودجه دارد و نوسانات قیمت می‌تواند تأثیر زیادی بر اقتصاد این کشور بگذارد. عراق و ونزوئلا نیز به شدت به صادرات نفت وابسته هستند و نوسانات قیمت می‌تواند به بحران‌های اقتصادی منجر شود. از طرف دیگر کشورهای واردکننده نفت نیز از این مساله مثتثی نیستند. هند و چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت، سهم عمده ای در تامین کالای بازار جهانی دارند. به همین دلیل نوسانات قیمت نفت می‌تواند تأثیرات جدی بر نرخ تورم بازار جهانی داشته باشد. این مساله به دلیل اینکه عملکرد شرکت ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد بر فعالیت همه شرکت های بورسی موثر است.
در واقع بسیاری از کشورهای اروپایی به نفت وارداتی وابسته هستند و افزایش قیمت‌ها می‌تواند بر هزینه‌های انرژی و قدرت خرید شهروندان تأثیر بگذارد. بنابراین نوسانات قیمت نفت می‌تواند به افزایش هزینه‌های زندگی و بیکاری منجر شود. در حالی که برخی کشورها کمتر به نوسانات قیمت نفت وابسته هستند و سرمایه‌گذاری‌ها در انرژی‌های تجدیدپذیر داشته اند.
تغییر کرک اسپرد در شرایط بحران
تاثیر قیمت نفت بر بورس از طریق کرک اسپرد نفت (Crack Spread) است. کرک اسپرد به تفاوت قیمت بین نفت خام و محصولات نفتی مانند بنزین و گازوئیل اشاره دارد و نشان‌دهنده سودآوری پالایشگاه‌ها است. این شاخص معمولاً به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد پالایشگاه‌ها و پیش‌بینی قیمت محصولات نفتی استفاده می‌شود. کرک اسپرد معمولاً به صورت دلار در هر بشکه محاسبه می‌شود و بسته به نوع نفت خام و محصولات مختلف متفاوت است.
عوامل تأثیرگذار بر کرک اسپرد شامل تغییرات در تقاضای محصولات نفتی یا عرضه نفت خام است. این مساله می‌تواند بر کرک اسپرد تأثیر بگذارد. در فصل‌های خاص، مانند تابستان که تقاضا برای بنزین افزایش می‌یابد، کرک اسپرد بنزین معمولاً افزایش می‌یابد. تنش‌ها و بحران‌های جهانی نیز می‌توانند بر قیمت نفت خام و محصولات تأثیر بگذارند. بنابراین در شرایط بحرانی کرک اسپرد پالایشگاه ها افزایش می یابد. اما در صورتی که جنگ بروز کند و پالایشگاهی آسیب ببیند وضعیت برای ان پالایشگاه متفاوت است و به دلیل کاهش یا عدم تولید عملا این سناریو معنایی ندارد.
در ماهه ای اخیر قبل از افزایش تنش ها کرک اسپرد روندی نزولی داشته است. در فصل تابستان، به ویژه در کشورهای مختلف، سفرهای جاده‌ای و تعطیلات افزایش می‌یابد که منجر به افزایش تقاضا برای بنزین شده بود. به دلیل تقاضای بالا، کرک اسپرد بنزین معمولاً افزایش می‌یابد. این افزایش می‌تواند به سودآوری بیشتر پالایشگاه‌ها منجر شود.
تغییر کرک اسپرد تحت تاثیر چه عواملی است
در فصل زمستان، تقاضا برای گازوئیل و سوخت‌های گرمایشی افزایش می‌یابد، به ویژه در مناطق سردسیر. با افزایش تقاضا برای گازوئیل، کرک اسپرد آن معمولاً افزایش می‌یابد. در این فصل، پالایشگاه‌ها ممکن است بیشتر بر روی تولید گازوئیل تمرکز کنند. در این فصول، تقاضا برای بنزین و گازوئیل نسبتاً متعادل است. بهار ممکن است با افزایش تقاضا برای بنزین به دلیل آغاز سفرهای تابستانی باشد، در حالی که پاییز معمولاً با کاهش تدریجی تقاضا همراه است.
در فصل پاییز، کرک اسپرد ممکن است نوسانات کمتری داشته باشد. اما تحت تأثیر عوامل دیگر مانند قیمت نفت خام و تغییرات عرضه و تقاضا قرار دارد. فصل‌ها نقش مهمی در نوسانات کرک اسپرد دارند. پالایشگاه‌ها باید به دقت تقاضای فصلی را پیش‌بینی کنند تا بتوانند به بهترین نحو به تولید و تأمین نیاز بازار پاسخ دهند. این امر به آنها کمک می‌کند تا از نوسانات قیمت بهره‌برداری کنند و سودآوری خود را افزایش دهند.
بحران‌های ژئوپولیتیکی و تغییرات در سیاست‌های انرژی
شرایط اقتصادی، بحران‌های ژئوپولیتیکی و تغییرات در سیاست‌های انرژی می‌توانند بر قیمت نفت خام و در نتیجه کرک اسپرد تأثیر بگذارند. نقش قیمت نفت خام در کرک اسپرد بسیار مهم و تأثیرگذار است. اگر قیمت نفت خام افزایش یابد، هزینه تولید برای پالایشگاه‌ها نیز بالا می‌رود. اگر قیمت محصولات نفتی (بنزین، گازوئیل) به اندازه کافی افزایش نیابد، کرک اسپرد کاهش می‌یابد و سودآوری پالایشگاه‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد. در این وضعیت نمادهای پالایشی یا وابسته معاملات ضعیفی در بازار خواهند داشت. در این شرایط نیز تاثیر قیمت نفت بر بورس افزایش می یابد.
اگر قیمت نفت خام کاهش یابد، هزینه تولید برای پالایشگاه‌ها کاهش می‌یابد. اگر قیمت محصولات نفتی به دلیل تقاضای بالا یا سایر عوامل افزایش یابد، کرک اسپرد افزایش می‌یابد و پالایشگاه‌ها می‌توانند از این کاهش هزینه بهره‌برداری کنند.
همچنین اگر تقاضا برای محصولات نفتی (مانند بنزین و گازوئیل) به شدت افزایش یابد. ممکن است کرک اسپرد افزایش یابد. از این طریق تاثیر قیمت نفت بر بورس نمایان می شود.
مدیریت ریسک‌های مرتبط با نوسانات قیمت نفت
پالایشگاه‌ها معمولاً به دنبال مدیریت ریسک‌های مرتبط با نوسانات قیمت نفت خام و محصولات نفتی هستند. آنها ممکن است از ابزارهای مالی مانند قراردادهای آتی برای تثبیت قیمت‌ها و کاهش نوسانات استفاده کنند. قیمت نفت خام نقش کلیدی در تعیین کرک اسپرد دارد. تغییرات آن می‌تواند به سرعت تأثیرات قابل توجهی بر سودآوری پالایشگاه‌ها بگذارد و به همین دلیل، تحلیلگران بازار به دقت مسائل سیاسی و تنش ها را دنبال می‌کنند.
بر مبنای همین تغییر کرک اسپرد افزایش قیمت نفت معمولاً تأثیرات قابل توجهی بر بازار بورس دارد. این تأثیرات می‌توانند مثبت یا منفی باشند و به عوامل مختلفی بستگی دارند.
افزایش قیمت نفت معمولاً به نفع شرکت‌های تولیدکننده و پالایشگاههای نفت است. این شرکت‌ها می‌توانند از افزایش قیمت‌ها بهره‌برداری کرده و سود بیشتری کسب کنند، که به دنبال آن قیمت سهام این شرکت‌ها افزایش می‌یابد. وقتی قیمت نفت بالا می‌رود، شرکت‌ها تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفتی و انرژی دارند. این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند به رشد اقتصادی و افزایش تقاضا در سایر بخش‌ها منجر شوند.
تاثیر قیمت نفت بر بورس با افزایش هزینه حمل و نقل
در مقابل افزایش قیمت نفت می‌تواند هزینه‌های تولید را برای شرکت‌های غیرانرژی افزایش دهد. این موضوع می‌تواند بر سودآوری این شرکت‌ها تأثیر منفی بگذارد و در نتیجه قیمت سهام آنها کاهش یابد. از طرف دیگر افزایش قیمت نفت معمولاً به افزایش هزینه‌های حمل و نقل و انرژی منجر می‌شود که می‌تواند به تورم دامن بزند. تورم بالا می‌تواند به کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و در نتیجه کاهش تقاضا برای کالاها و خدمات منجر شود.
صنایع مانند حمل و نقل، ساخت و ساز و تولید می‌توانند تحت تأثیر افزایش قیمت نفت قرار گیرند. افزایش هزینه‌ها در این بخش‌ها منجر به کاهش سودآوری و افت قیمت سهام می شود. بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز ممکن است تحت تأثیر نوسانات قیمت نفت قرار بگیرند، به ویژه اگر این نوسانات بر اقتصاد کلی تأثیر بگذارد.
مصرف انرژی صنایع کشور بالاست
رضا پدیدار رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی در گفتگو با بازار تصریح کرد: در شرایط کنونی ایران ناترازی انرژی دارد. این ناترازی در زمستان به دلیل اینکه ۷۵ درصد سیستم گرمایشی وابسته به گاز است منجر می شود که مشکلاتی برای صنایع نیز به وجود می آورد. در حال حاضر بالاترین مصرف شدت گاز در بخش خانگی ۲.۵ برابر جهانی است. همچنین شدت مصرف سوخت خودروها بالاست. طبق داده های آژانس بین المللی انرژی شدت مصرف سوخت خودروهای ایران تا ۵ برابر بیشتر از میانگین جهانی است.
او افزود: در شرایط کنونی مصرف انرژی صنایع کشور بالاست. باید صنایع بهره وری انرژی بالا برود. در موسسه مطالعات انرژی کمیته ای تشکیل شده است و ما داریم به صنایع به مصرف کنندگان عمده راهبرد انرژی بدهیم تا سیستم های انها تعدیل شود.
مقایسه صنایع ایران نسبت به صنایع استاندارد جهانی
ئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تصریح کرد: مقایسه صنایع ایران نسبت به صنایع استاندارد جهانی ۲.۵ تا سه برابر میانگین جهانی انرژی مصرف می کند. یکی از مهمترین اشکالات این بوده که سبد مدیریت اقتصادی کشور وابسته به دولت، صندوق های بازنشستگی و … است. در مطالبات میدانی در زمستان سال ۱۴۰۱ نشان داد که ۸۴ درصد صنایع وابسته به دولت و صندوق های بازنشستگی و خصولتی ها بودند.
او افزود: در تابستان امسال این گزارش توسط مرکز پژوهش دوباره انجام شده که نشان داد که ۱۰ درصد از اقتصاد کشور در اختیار بخش خصوصی و تعاونی ها قرار گرفته است و مابقی دولتی شده اند. در حالی همین مرکز پژوهش ها یک بررسی کرد که ۵۶ درصد از اقتصاد ایران توسط بخش خصوصی انجام می شود. اما سود عمده آن توسط بخش خاص دولتی و خصولتی می برد و پیمانکاری آن با حداقل سود توسط بخش خصوصی انجام می شود.
تاثیر قیمت نفت بر بورس وابسته به مصرف صنایع
وضعیت بورس بعد از افزایش قیمت نفت می‌تواند پیچیده باشد. به طور کلی به تأثیرات مثبت و منفی بستگی دارد. در حالی که شرکت‌های انرژی ممکن است از این افزایش بهره‌برداری کنند، سایر صنایع ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوند. تحلیلگران معمولاً به دقت این تغییرات را زیر نظر دارند تا روندهای بازار بورس را پیش‌بینی کنند.
تحلیل تأثیرات افزایش قیمت نفت بر بازارهای جهانی نیازمند بررسی چندین عامل و رویکرد است. نوسانات قیمت نفت می‌تواند بر ارزش ارزهای کشورهای تولیدکننده و واردکننده نفت تأثیر بگذارد. تحلیلگران باید به تغییرات نرخ ارزها و تأثیر آن بر تجارت بین‌المللی توجه کنند.
مدیریت تاثیر قیمت نفت بر بورس از طریق عرضه
تصمیمات اوپک و تنش‌های ژئوپولیتیکی، می‌تواند به درک بهتر نوسانات قیمت نفت کمک کند. تغییرات در سیاست‌های انرژی، روندهای اقتصادی و تغییرات در الگوهای مصرف، اهمیت دارد. تغییرات در سیاست‌های دولت‌ها به ویژه در زمینه مالیات و یارانه‌های انرژی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر بازارها داشته باشد. به همین دلیل در صورتی که اوپک به نسبت میزان عرضه تولید را تنظیم کند تاثیر کمتری برای شرکت های بورسی خواهد داشت.
تحلیل تأثیرات افزایش قیمت نفت بر بازارهای جهانی یک فرآیند چندبعدی است که نیازمند بررسی عوامل اقتصادی، مالی، اجتماعی و سیاسی است. با استفاده از روش‌های مختلف تحلیل و پیش‌بینی، می‌توان به درک بهتری از این تأثیرات دست یافت و تصمیم‌گیری‌های بهتری انجام داد.
نوشته تاثیر قیمت نفت بر بورس اولین بار در پایگاه خبری تحلیلی سرمایه فردا. پدیدار شد.