در جامعه‌ای زنده و پویا، افراد از طبقات، رده‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی برای رسیدن به تغییرات ضروری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی دست به اعتراض می‌زنند. این اعتراضات جمعی، چه با برنامه و چه بدون برنامه، می‌توانند به جنبش‌های اعتراضی با مطالبات مشخص، اعتصاب، تجمع، تحصن و گروه‌های منسجم و مرتبط با یکدیگر منجر شوند. در برخی موارد، آشفتگی، درگیری و خشونت نیز از سوی کنش‌گران یا نظام حکمرانی به این اعتراضات راه پیدا می‌کند.
بسیاری از جنبش‌های اعتراضی معاصر، ریشه در ویژگی‌های زندگی مدرن مانند حقوق شهروندی، عدالت اجتماعی، رفاه، آزادی بیان، پاسخ‌گویی و شفافیت سیاسی دارند. احساس امنیت در حوزه‌های مختلف زندگی نیز عاملی مهم در شکل‌گیری جنبش‌های اعتراضی و اراده‌ی مردم برای تغییر یا حفظ این ویژگی‌هاست.
می‌توان جنبش‌های اجتماعی را مثلثی تصور کرد که اضلاع آن، چگونگی پیدایش جنبش، نحوه‌ی برخورد نظام حکمرانی و تداوم جنبش از سوی کنش‌گران معترض هستند. هر یک از اضلاع این مثلث، ظرفیت و شرایط لازم برای تبدیل شدن جنبش به انقلاب را در خود دارد. این اضلاع می‌توانند جنبش را به سمت انقلاب سوق دهند یا آن را به سمت تحولات و تغییرات آرام‌تر هدایت کنند.
کنش‌گران و جنبش‌های اعتراضی
برخلاف تصور نظام‌های سیاسی، تنها کنش‌گران اعتراضات اجتماعی و سیاسی نیستند که در نوع دستیابی به مطالبات خود موثرند. تداوم و شکل جنبش، از نظر گستردگی جغرافیایی، تعداد افراد، خشونت‌آمیز یا مسالمت‌آمیز بودن، تبدیل شدن به شورش و انقلاب، و سرعت و روش‌های اعتراض، تحت تاثیر تعاملات پیچیده‌ای هستند. نحوه‌ی برخورد نظام حکمرانی با جنبش‌های اعتراضی نیز به همان اندازه و حتی در سهمی افزون‌تر بر این عوامل و نتایج آن‌ها موثر است.
پس از سرکوب جنبش‌ها و کنش‌گران آن‌ها، حاکمان معمولاً احساس پیروزی می‌کنند و اعتراضات جمعی را پایان یافته می‌پندارند. این نقطه، در واقع نقطه عطفی است که مسیر و جهت آینده جنبش را مشخص می‌کند.
پس از انقلاب سال 57، اولین اعتراضات از سوی زنان علیه قوانین تبعیض‌آمیز جنسیتی و حجاب اجباری آغاز شد. بعد از جنگ هشت ساله و در دورانی که به نام “سازندگی” شناخته می‌شد، به دلیل فراغت جامعه از جنگ و گذشت بیش از یک دهه از تغییر نظام سیاسی، گروه‌های مختلفی در جامعه به دلیل وضعیت بد اقتصادی به اعتراض پرداختند. البته همه اعتراضات از نظر هدف، نوع و تعداد کنش‌گران، مطالبات، زمینه و گستره‌ی جغرافیایی یکسان نیستند.