## پرندگان: قربانیان خاموش انقراض
برای هزاران سال، پرندگان نقشی حیاتی در اکوسیستم ایفا کرده‌اند. گرده افشانی، پراکندگی بذر و کنترل آفات تنها بخشی از خدمات ارزشمند این موجودات دوست داشتنی هستند. اما متاسفانه، دست اندازی انسان به طبیعت، زندگی پرندگان را به خطر انداخته و آنها را در معرض انقراض قرار داده است.
از سال ۱۹۶۰، جمعیت جهان بیش از دو برابر شده است و با افزایش تقاضا برای منابع، فشار بر محیط زیست نیز بیشتر شده است. فعالیت‌های انسان تهدید اصلی برای پرندگان است، اما عوامل دیگری نیز نقش دارند.
در حال حاضر، بیش از ۱۱ هزار گونه پرنده در جهان وجود دارد و مناطق استوایی میزبان تنوع بیشتری از پرندگان هستند. فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، گونه‌های پرندگان را به چند دسته تقسیم می‌کند: آسیب پذیر، در معرض خطر و به شدت در معرض خطر.
IUCN ۱۹۲ گونه پرنده را در معرض خطر انقراض قرار داده است و این آمار، پرندگان را در صدر فهرست موجودات در معرض تهدید قرار می‌دهد.
خطر انقراض پرندگان در سراسر جهان گسترش یافته و در مناطقی مثل جزیره ماداگاسکار، جنگل‌های اقیانوس اطلس برزیل و منطقه هیمالیا، این خطر بسیار جدی‌تر است.
انسان‌ها در طول ۱۳۰ هزار سال گذشته، صدها گونه پرنده را نابود کرده‌اند. این اتفاق به کاهش قابل توجه “تنوع کارکردی پرندگان” منجر شده است. “تنوع کارکردی” به معنی طیف وسیعی از نقش‌ها و وظایف مختلفی است که پرندگان در محیط زیست ایفا می‌کنند.
آخرین انقراض پرندگان در سال ۲۰۲۳ با نابودی پرنده آوازخوان “کائوآئی ‘Ō’ō” رقم خورد.
انقراض پرندگان بر کارکردهای اکولوژیکی تاثیر می‌گذارد. تحقیقات جدید دانشگاه بیرمنگام، بر پیامدهای جدی بحران تنوع زیستی و ضرورت شناسایی کارکردهای اکولوژیکی از دست رفته، تاکید می‌کند.
شواهد علمی نشان می‌دهد که از زمان گسترش انسان‌های مدرن در جهان، حداقل ۶۰۰ گونه پرنده به دلیل فعالیت‌های انسان منقرض شده‌اند.
این مطالعه با استفاده از جامع‌ترین مجموعه داده‌های موجود از انقراض پرندگان، پیامدهای گسترده این نابودی را بر کره زمین بررسی می‌کند.
نویسندگان این مطالعه می‌گویند: “انسان‌ها برای هزاران سال، باعث کاهش تعداد گونه‌ها در سراسر جهان شده‌اند، اما پیامدهای انقراض‌های گذشته بر سایر ابعاد تنوع زیستی، مثل تنوع کارکردی و تبارزایی، به درستی درک نشده است.
ما در این مطالعه نشان می‌دهیم که از اواخر دوره پلیستوسن، انقراض ۶۱۰ گونه پرنده، باعث از دست رفتن جایگاه عملکردی آنها در جهان همراه با ۳ میلیارد سال تاریخ تکامل منحصر به فرد شده است.”
تام متیوز، نویسنده ارشد این مطالعه و متخصص تغییرات زیست‌محیطی جهانی در دانشگاه بیرمنگام، می‌گوید: “در حالی که تعداد گونه‌های پرنده از دست رفته، بخش بزرگی از بحران انقراض را تشکیل می‌دهد، چیزی که باید به آن توجه کنیم این است که هر گونه، نقشی در محیط زیست دارد و در اکوسیستم خود بسیار مهم است.
برای مثال، برخی پرندگان با خوردن حشرات آفات را کنترل می‌کنند، برخی دیگر میوه می‌خورند و بذرها را پخش می‌کنند که به رشد گیاهان و درختان کمک می‌کند و برخی دیگر مثل مرغ مگس خوار، گرده افشان‌های مهمی هستند.
زمانی که این گونه‌ها از بین می‌روند، نقش مهم آنها (تنوع کارکردی) نیز از بین می‌رود.
علاوه بر تنوع کارکردی، هر گونه، حامل تاریخ تکامل خود نیز هست و زمانی که منقرض می‌شود، مثل بریدن شاخه‌ای از درخت حیات است و تمام تنوع تبارزایی مرتبط نیز از بین می‌رود.”
پژوهشگران دریافته‌اند که انقراض پرندگان ناشی از فعالیت‌های انسان تا به امروز، منجر به از دست رفتن تقریباً ۳ میلیارد سال تاریخ تکامل منحصر به فرد و کاهش ۷ درصدی در تنوع کارکردی پرندگان در سراسر جهان شده است.
با توجه به نقش‌های اکولوژیکی حیاتی پرندگان، از دست دادن تنوع کارکردی آنها، پیامدهای گسترده‌ای خواهد داشت.
این پیامدها شامل کاهش گرده افشانی گل‌ها، کاهش پراکندگی بذرها، از دست رفتن کنترل طبیعی جمعیت حشرات، افزایش شیوع بیماری‌ها و کاهش مصرف لاشه می‌شود.
علاوه بر این، کاهش جمعیت پرندگان در جهان، می‌تواند بر توانایی بسیاری از گونه‌های گیاهی برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی فعلی و آینده، تاثیر بگذارد.
نتایج این تحقیق یادآوری به موقعی است که بحران انقراض فعلی، فقط مربوط به تعداد گونه‌ها نیست.
یافته‌های این مطالعه بر ضرورت درک و پیش‌بینی تاثیرات انقراض‌های گذشته انسان بر عملکرد اکوسیستم، تاکید می‌کند.
این کار برای آماده شدن برای از دست رفتن ۱۰۰۰ گونه پرنده در دو قرن آینده، ضروری است.
