## انیمه‌های ژاپنی، جذابیت تاریک و تأثیرات روانی
این روزها انیمه‌های ژاپنی به شدت محبوب جوانان، به خصوص دختران و پسران جوان شده‌اند. انیمه‌ها چند سالی است که در ایران، هم‌قدم با فیلم و کارتون، راه خود را به دل مخاطبان باز کرده‌اند. این علاقه پس از پخش انیمه سریال “حمله به تایتان” به ویژه در میان نوجوانان شدت گرفت.
بعد از موفقیت انیمه‌های مشهور مثل “شهر اشباح”، “پونیو”، “قلعه متحرک هاول” و “اسم تو” که در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفتند، سریال‌هایی مثل “شیطان کش” (پس از انتشار انیمه فیلم آن)، “حمله به تایتان”، “کیمیاگر تمام فلزی”، “موشی شی”، “بهشت جهنمیان”، “دورو رو” و … با تعداد زیاد قسمت‌ها و داستانی پیچیده، ذهن مخاطب را عمیقا درگیر خود می‌کنند. این آثار برای سنین نوجوان تا بزرگسال ساخته می‌شوند، اما اغلب توجه نوجوانان را به خود جلب می‌کنند.
مانگاهای ژاپنی (کتاب‌های مصوری که داستان این انیمه‌ها را روایت می‌کنند)، منبعی از تخیل بی‌حد و حصر هستند که در قالب داستان‌های فانتزی ارائه می‌شوند. دنیای حسی و عاطفی این آثار با تاریکی و سایه‌ای تلخ گره خورده است. این تاریکی بر تمام انیمه‌ها سایه انداخته و حتی طنز و شوخی‌ها نمی‌توانند آن را کم‌رنگ کنند. همین بعد تاریک گاهی به سیاهچاله‌ای ذهنی برای افسردگی افراد تبدیل می‌شود. بخشی از مطالعات در میان نسل جوان ژاپن نشان می‌دهد هویت مرتبط با انیمه‌ها با اضطراب، پرخاشگری، علائم افسردگی و تمایل به خودکشی ارتباط مستقیمی دارد.
انیمه‌ها با شخصیت‌های پیچیده و چندوجهی و دنیایی تلخ و گزنده، نوجوانان را به دنیای خیالی با چهره‌های جذاب و زیبا می‌کشاند. این دنیای تاریک و غم انگیز، آنها را درگیر غم و اندوه عمیق و افسردگی می‌کند.
در همین رابطه، محققان ژاپنی برای مدت طولانی مشغول بررسی تاثیر انیمه بر سلامت روان هستند. در تحقیقاتی که در سال 2022 در ژاپن انجام شد، مشخص شد که جوانانی که طرفدار انیمه هستند، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با مشکلات سلامت روان مثل اضطراب یا افسردگی هستند.
مفاهیمی چون فروش روح، جنگ با شیاطین، فرستادن محکومان به جنگ با موجودات ناشناخته، تولد فردی بدون احساسات انسانی در جامعه‌ای تاریک و دیوانه، موجودات خیالی که بیماری و عواقب روحی و جسمی وحشتناک به دنبال دارند، دختری که پدر و مادرش را در غاری گم کرده و آنها را به شکل خوک در دنیایی وهم آلود پیدا می‌کند، مبارزه غول‌های بزرگ و برهنه‌ای که ذهن کودکانه دارند و انسان‌ها را له و می‌خورند و … همه و همه دارای بعد تاریک و تراژیکی هستند که با قلاب جذابیت، سعی در جذب نوجوانان دارند. از همین رو کارشناسان هشدار می‌دهند که نوجوانان را با انیمه‌های ژاپنی تنها نگذارید!
این دنیای ناشناخته جذابیت زیادی برای افراد، خصوصا نوجوانان دارد. وقتی انیمه به صورت سریال‌های بلند در چند فصل منتشر می‌شود، دنیای نوجوانان بیشتر تحت تاثیر فضای تاریک آن قرار می‌گیرد. هرچند بررسی هر انیمه و مفاهیم آن نیاز به بررسی جداگانه دارد، اما می‌توان رد پای پوچ گرایی و دادایسم شرقی با خشونت ژاپنی و سامورایی را در این آثار مشاهده کرد.
مفاهیم پیچیده و چندلایه، ذهن نوجوانان را بمباران می‌کنند و اجازه شکل‌گیری ذهنیتی منظم و منسجم به آنها نمی‌دهند. در نهایت، نوجوانان به این نتیجه می‌رسند که تعادل و ثباتی وجود ندارد. در لایه‌های پنهان این انیمه‌ها، عرفان‌های آسیایی شرقی و ژاپنی با مفاهیم غربی در هم آمیخته و با هدف مشخصی به کار گرفته شده‌اند. انیمه‌ها نیروی خود را بیشتر از تاریکی می‌گیرند. به همین دلیل، این آثار پارانرمال و فراهنجار هستند که از فضاهای ناشناخته، آخرالزمانی، سحر و جادو، زندگی جهنمی و تاریک، حس ششم، بعدهای دیگر و جهان موازی برای جذابیت و فلسفه‌بافی استفاده می‌کنند. تاریک بودن این انیمه‌ها نیز پیوستی با همین فضاسازی‌ها دارد و جز لاینفک آنها محسوب می‌شود. تیم‌های مختلف روانشناسی و شبه علم در نگارش فیلمنامه و مانگاهای آنها مشارکت می‌کنند.
جذب نوجوانان به این انیمه‌ها سبب شد که کشورهایی مثل آمریکا و فرانسه نیز به تولید آثاری مشابه بپردازند. به همین دلیل، آثاری چون “سامورایی چشم آبی” با درون مایه پوچی، فمینیستی، انتقام، بهم ریختگی و گسستگی از همه مفاهیم ارزشمند انسانی مثل خانواده، آزادی و هویت زن در خانواده و بی‌اعتمادی مسری، ساخته شده‌اند. این آثار با خشونت و خونریزی تارانتینویی و هنرهای رزمی و شمشیرزنی در هم آمیخته شده‌اند تا جذاب‌تر به نظر برسند.
با این حال، هر روز آثار بیشتری به صورت انیمه در حال ساخت و انتشار است و باید نسبت به گرایش جوانان به این تولیدات با احتیاط بیشتری برخورد کرد.
