بازار سهام در هفته جاری، با اتفاقات مهمی همراه بود. از افزایش نرخ دلار نیما تا حضور رئیس جمهور در آمریکا، عملکرد بورس را مثبت کرده و پیش‌بینی جدیدی برای شاخص‌کل بورس در نیمه دوم سال‌جاری شکل داده است. با وجود تنش‌های منطقه‌ای، بورس واکنش منفی نشان نداده و این را می‌توان نشانه بلوغ رفتار این بازار دانست.
اگر شرایط خوب پیش رود و ریسک جدیدی به بازارها تحمیل نشود، سرمایه‌گذاران به خرید سهام، وزن بیشتری اختصاص خواهند داد. بر اساس اظهارات تحلیلگران اقتصادی، دلار کمترین سهم را در سبد سرمایه‌گذاری در ۶ماه دوم سال‌جاری خواهد داشت. بورس نیز می‌تواند شاخص ۳میلیون واحد را بشکند.
تثبیت نماگر اصلی در این کانال، نیاز به محرک‌های قوی دارد. کاهش نرخ بهره با توجه به ناکارآیی آن، حذف قیمت‌گذاری دستوری، رشد منطقی قیمت دلار نیما یا تک‌نرخی‌‌‌‌‌شدن ارز و کاهش دخالت دولت در بورس، ۴هدف کلانی است که برای رونق بورس توسط ریاست آن باید پیگیری شود.
عملکرد بورس تا پایان سال ۱۴۱۰۳
اولین وعده تیم اقتصادی دولت پزشکیان برای بورس، حذف قیمت‌گذاری دستوری بود، اما هیچ رویکرد قوی درخصوص حذف این سیاست غلط که اثرات آن چندین دهه‌بر اقتصاد ایران سایه افکنده است، اتخاذ نشده‌است.
رشد دلار نیما و کاهش اختلاف آن با بازار آزاد، رویکردی است که همواره به بازار کمک کرده‌است. هر مقطعی که اختلاف این دو شاخص ارزی به زیر ۱۰درصد رسیده‌است، بازار سقف جدیدی را ثبت کرده‌است. در صورتی‌که ریسک‌های سیستماتیک داخلی کاهش یابد، پتانسیل رشد قیمت‌های جهانی به واسطه کاهش نرخ بهره در آمریکا، می‌تواند به رونق بورس کمک کند.
از اینرو اگر وعده‌های سیاستگذاران محقق نشود؛ مجددا عملکرد بورس منفی خواهد شد کما اینکه رئیس جدید سازمان بورس، اعلام کرده که ارزش دلاری بورس باید ۳۰۰ تا ۴۰۰میلیارد دلار باشد. این در حالی است که ارزش دلاری بازار اکنون در حدود ۱۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
محرک‌های اصلی نرخ اخزا و بهره بین‌‌‌‌‌‌بانکی
ارزش دلاری بورس خود معلول محرک‌های اصلی نرخ اخزا و بهره بین‌‌‌‌‌‌بانکی، ریسک و سودآوری حقیقی و اسمی شرکت‌هاست که هر سه محرک به‌صورت یک سیستم یکپارچه عمل می‌کنند و بر هم اثر متقابل‌دارند.
بنابراین رشد پایدار بورس و رسیدن به ارزش بازار ٣٠٠ تا ۴٠٠میلیارد دلاری (با فرض وجود همین نمادهای فعلی) حاصل توامان سه شاخص”کاهش چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز نرخ تورم بلندمدت در کشور ، کاهش نرخ بهره بین‌‌‌‌‌‌بانکی و نرخ اخزا و کاهش ریسک‌های سیستماتیک، ریسک‌های ژئوپلیتیک و تنش‌های بین‌المللی” است که باید به‌صورت محسوس کاهش یابد.
در جریان داد و ستدهای امروز دلار نیما باز هم در کانال ۴۶ هزار تومان به نوسان ادامه داد.به روشنی می‌توان دریافت که پرواز دلار نیما به این کانال بر خوشبینی‌های اهالی بازار سهام افزوده است.
یکی از موضوعات مهمی که اینروزها در مورد بازار سهام مطرح است اینکه بورس در نیمه دوم سال می‌تواند عملکرد بهتری را به نمایش بگذارد. موضوعی که باعث افزایش امیدواری معاملهگران بورسی به تغییر مسیر بازار شده است.اما آیا برای ادامه مسیر انگیزه کافی وجود دارد؟
بورس صرفا با «اخبار درمانی» نسبت به اظهارات وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس،مسیر سبزی را پیش گرفته است که برای افزایش سرعت، نیاز به عملی شدن وعده‌ها دارد. یکی از در دسترس ترین محرک‌هایی که اتفاقا به طور تاریخی بازار سرمایه را به رونق کشانده رشد دلار نیما و کاهش اختلاف آن با بازار آزاد است.
اختلاف نرخ دلار نیما و دلار بازار آزاد
تا زمانی که این اختلاف نرخ دلار نیما و دلار بازار آزاد به زیر ۱۵درصد نرسد نمی‌توان برای بازار روند صعودی پایداری متصور شد. آنچه این روزها باعث بهبود وضعیت بازار سرمایه شده، صحبت‌های وزیر اقتصاد و رویکرد جدیدی است که تیم اقتصادی دولت نسبت به فضای آتی متغیرهای کلان اقتصادی دارند.
صحبت از نزدیک‌کردن نرخ دلار نیمایی به دلار بازار آزاد و رساندن این فاصله به حداکثر ۱۰درصد است. با توجه به اینکه دلار ۶۰هزارتومانی یک سال‌است که در بازار آزاد مورد معامله قرار می‌گیرد و اکثر کالا‌ها نیز با همین قیمت معامله می‌شوند؛ بنابراین قرار گرفتن قیمت دلار نیمایی در سطوح ۵۵هزار‌تومان آثار تورمی خاصی ندارد.
به‌نظر می‌رسد این مهم با ورود به نیم سال دوم ۱۴۰۳ انجام می‌شود و بازار نیز به این باور رسیده که دلار نیمایی می‌تواند تا این سطوح بالا بیاید و این خوش‌بینی خود می‌تواند در روند معاملات اثرگذار باشد.
کمااینکه این روزها شاهد این اتفاق هستیم، لذا از این بابت بازار سرمایه دچار یک برآورد منطقی نسبت به تصمیمات آتی تصمیمات دولت شده‌است. به‌نظر می‌رسد بورس تهران که اکنون ارزش دلاری آن زیر ۲۰۰میلیارد دلار است را نمی‌توان به‌سادگی در مقیاس دلاری دوبل کرد، چراکه این امر نیاز به یک تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی دارد.
بورس تهران بر حسب تنزیل جریانات نقدی آتی آن ارزش‌گذاری می‌شود و نرخ تنزیل در ارزش‌گذاری بورس وزن بالایی دارد.
نرخ تنزیل براساس دو متغیر مهم یعنی نرخ بهره و صرف ریسک بازار اندازه‌‌‌‌‌گیری می‌شود، ضمن آنکه P/E معیار بازار نیز بر حسب نرخ تنزیل و نرخ رشد سودآوری شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
ارزش دلاری بورس تهران افزایش می یابد؟
برای آنکه ارزش دلاری بورس تهران دوبرابر شود یا به‌عبارتی دیگرP/E بازار به‌طور میانگین دوبرابر افزایش یابد، به تغییرات اساسی نیاز دارد. اول کنترل تورم است که شکل انباشته‌‌‌‌‌شده آن در سال‌های اخیر مشاهده شده‌است.
با کنترل تورم و کاهش نرخ بهره، صرف ریسک بازار به شکل قابل‌توجهی کاهش مییابد، چراکه احتمالا کنترل تورم در پی ارتباط موثر خارجی و کاهش تنش‌ها شکل خواهد گرفت.
پس از آن می‌توان با کاهش نرخ تنزیل در بازار ارزش فعلی بالاتری را برای جریانات آتی نقد بورس قائل شد و با رشد P/E بازار به بالای ۱۴واحد در بلندمدت، ارزش بازار دلاری شرکت‌ها افزایش مییابد.
هم‌اکنون به دلیل اقتصاد دستوری که بر فضای کلان کشور حاکم است، ارزش بازار شرکت‌ها با خالص ارزش روز دارایی‌های آنها اختلاف زیادی دارد که با درنظرگرفتن عوامل فوق‌الذکر این اختلاف می‌تواند کاهش یابد.
مذکور باید با وفور اخبار مثبت همراه باشد.به نظر می‌رسد در این مقطع تنها عملی شدن وعده‌ها و شعارهای وزیر اقتصاد و پیگیری آن توسط ریاست جدید سازمان بورس می‌تواند بورس را به روزهای رونق بازگرداند.برای متعادل ماندن فضای بازار سرمایه نیاز است تا ارزش معاملات خرد فراتر از ۶هزار میلیارد تومان به ثبت برسد. به عبارت دیگر با گشایش دامنه نوسان، ارزش معاملات باید بالای ۱۰۰میلیون دلار برای یک تا دو هفته تثبیت شود.
شاخص کل بورس، در یک دالان نزولی در تلاطم است و در حال نزدیک شدن به سقف دالان مذکور است. در صورتی که بتواند از این سقف عبور کند، احتمالا بورس مسیر هموارتری را برای رونق طی خواهد کرد. با وجود اینکه شاخص کل بورس در آخرین هفته معاملاتی شهریور بیش از ۵درصد افزایش ارتفاع داد. اما همچنان زیر این محدوده مهم قرار دارد این در حالی است که به نظر می‌رسید؛شاخص کل در شهریور بتواند حداقل دو کانال بالاتر بیاید.
بازدهی اوراق اخزا متضاد با عملکرد بورس
این شرایط در حالی است که رئیس سازمان بورس از پتانسیل بازار سرمایه برای ۴۰۰میلیارد دلاری شدن خبر داده است.به نظر می‌رسد با شرایط فعلی و بدون برنامه ریزی تحقق این امر ممکن نباشد.
اما با تحول اساسی در متغیرهای اقتصادی موثر بر بورس می‌توان ضمن تعدیل P/Eبازار سرمایه، ثروت سهامداران بورسی را به شدت افزایش داد. کنترل تورم و در پی آن کاهش نرخ بهره و حذف قیمت‌گذاری دستوری جزو عواملی است که می‌تواند ارزش بازار سهام ایران و ارزش دارایی‌های سهامداران آن را به شکل دلاری افزایش دهد. اما قطعا تحقق همه این وعده‌ها در کوتاه مدت میسر نخواهد بود
در حالی‌که بازدهی اوراق اخزا در ماه‌های اخیر نوسانات فرسایشی را تجربه کرد. عدم ورود نقدینگی تازه‌واردان،در کنار تعلل سیاستگذار برای حل مشکلات بورس،سبب احتیاط مضاعف در میان اهالی این بازار شده است. در روزهای گذشته اتفاقات عجیبی در تالار سهام رخ داده است. اکنون به نظر می‌رسد بازار سرمایه به وعده سیاستگذاران اقتصادی مبنی بر کاهش نرخ سود باور دارد. هرچند که این روزها توفیقی در این موضوع حاصل نشده و کماکان نرخ اوراق اخزا در مسیر افزایشی حرکت کرده است.
بازدهی اوراق اخزا به محدوده ۳۱.۵درصد رسیده این در حالی است که بازار در روزهای گذشته سبزپوش بوده است.موضوعی که نشان دهنده اعتماد معاملهگران به اظهارات تیم اقتصادی دولت پزشکیان است. به‌نظر می‌رسد سیاست دولت در مورد کاهش نرخ سود قطعی است و بازار به شدت انتظار آنرا می‌کشد.
از سوی دیگر فعالان بازار سهام به دنبال تصمیمات جدی سیاستگذار در راستای حذف محدودیت دامنه نوسان هستند. کارشناسان بورسی معتقدند؛محدود شدن دامنه‌نوسان از ابتدا تصمیم درستی نبود و به بازار سرمایه و بازار مشتقه آسیب رساند. بهترین راهکار این است که دامنه‌نوسان به‌صورت تدریجی در بازه یک ماهه، به‌صورت هفته‌ای یک درصد، افزایش پیدا کند تا پس از یک ماه به دامنه‌نوسان ۷درصدی، برسد.
عملکرد بورس در پاییز ۱۴۰۳ اولین بار در پایگاه خبری تحلیلی سرمایه فردا. پدیدار شد.